Etiketten lezen, hoe dan?

We worden steeds bewuster en minder goedgelovig. We controleren of onze consumptiegoederen wel ‘deugen’ en niet onverhoopt stoffen bevatten die schadelijk zijn voor onze gezondheid. Producenten zijn wettelijk verplicht op een etiket te vermelden waaruit het product bestaat en wat het zoal aan ‘hulpstoffen’ bevat. Maar wat stáát er eigenlijk? Een lesje etiketten lezen.

Meestal ga je die productinformatie pas lezen als je gezondheid begint te haperen. En laat dat nou net op een leeftijd zijn dat je de minuscule lettertjes op zo’n etiket met geen mogelijkheid meer kunt ontcijferen! Erg irritant. Het loont om kritisch te zijn over wat je eet. Neem dus je leesbril mee als je gaat winkelen.

Gezondheidsclaims op verpakt voedsel zijn bedoeld om je aandacht te vangen en je ervan te overtuigen dat het product goed voor je is of sterker nog: je gezondheid bevordert. Maar besef dat die claims geen ander doel dienen dan je tot aankoop van het product aan te zetten. Onderzoek heeft allang aangetoond dat producten met gezondheidsclaims op de verpakking beter verkopen. Zo staan veel ontbijtgraanproducten bol van de toegevoegde suikers, maar claimen deze producten desalniettemin jouw gezondheid hoog in het vaandel te dragen. Les 1 is dus: Wees er van doordrongen dat veel claims misleidend zijn.

De ingrediënten staan gewoonlijk in volgorde van hoeveelheid genoteerd. Van de bovenste heeft de producent dus het meeste gebruikt, en zo verder. Een goede vuistregel is de eerste drie ingrediënten te scannen, want dat is waaruit het product voornamelijk bestaat. Wanneer geraffineerde meelsoorten, suikers en geharde (gehydrogeneerde) vetten tot die eerste drie behoren, kun je gevoeglijk aannemen dat je met een product te maken hebt dat eerder afbreuk doet aan je gezondheid dan eraan bijdraagt. Ga op zoek naar producten die volledige, ongeraffineerde voedingsmiddelen als eerste drie noemen.

Vaak wordt het aantal calorieën per standaardportie gegeven, maar weet dat die porties behoorlijk klein zijn en met gemak overschreden worden. Zo’n portie is bijvoorbeeld een half blikje frisdrank (terwijl toch vrijwel iedereen zo’n heel blikje in z’n keel giet). Ook deze informatie is dus eigenlijk misleidend en onrealistisch.

Een handgreep uit de claims die alarmbellen bij je moeten doen rinkelen zijn:

Light: producten worden al light genoemd als ze minder calorieën of vetten bevatten dan de ‘gewone’ producten. Soms wordt er echter alleen maar water aan onttrokken. Controleer ook goed of er bijvoorbeeld geen suiker aan is toegevoegd.

Natuurlijk: dit betekent niet per se dat het hele product van natuurlijke oorsprong is. Het duidt slechts op het feit dat er door de producent ‘iets’ van een fruit- of graansoort in verwerkt is.

Met hele granen: zo’n product bevat misschien ternauwernood hele granen. Check de eerste drie ingrediënten en als ze daar niet opstaan, is hun aanwezigheid te veronachtzamen.

We weten inmiddels dat we niet te veel suikers moeten gebruiken. Helaas staat er bijna nooit gewoon ‘suiker’ op een etiket. Er zijn diverse aanduidingen. Sacharose of sucrose is gewoon kristalsuiker. Dextrose is druivensuiker. Mooie namen voor een niet onomstreden product. Geraffineerde suikers als biet- en rietsuiker, basterdsuiker, druivensuiker en gekaramelliseerde suiker kun je beter mijden, maar rauwe rietsuiker, kokosbloemsuiker, dadelsuiker, moscovado- en raspadura-suiker (oersuikers) ‘mogen’. Glucose-fructosestropen zoals maisstroop en agavenectar ondermijnen je gezondheid, maar honing, ahornsiroop, rijststroop, haverstroop en appelstroop kunnen ermee door, zij het met mate. Wil je meer weten over de E-nummers op de etiketten? Het Voedingscentrum heeft ze allemaal op een rijtje gezet.