Koningsdag in Amersfoort: achtergrond + route

Op 27 april viert koning Willem-Alexander, samen met koningin Máxima en zijn familie, zijn 52^ste verjaardag in Amersfoort. Sinds 2014 wordt het gevierd op zijn verjaardag, en niet op die van zijn grootmoeder Juliana. Ook de manier waarop het wordt gevierd is anders geworden. Maar een feest blijft het! Het thema in Amersfoort is WIJ Amersfoort.

Ooit heette het Prinsessedag. Want Koningsdag is begonnen op 31 augustus 1885, toen in Nederland ter gelegenheid van de vijfde verjaardag van Prinses Wilhelmina de eerste Prinsessedag werd gevierd. In november 1890 werd Wilhelma, pas tien jaar oud, koningin omdat haar vader koning Willem III overleed. Een jaar later werd de eerste Koninginnedag gevierd, nog steeds op 31 augustus. Vooral een feestdag voor kinderen; de koningin was er niet bij. Weer zo’n tien jaar later, in 1902, werd het een echt volksfeest. De bevolking vierde toen ook het bericht dat koningin Wilhelmina net hersteld was van een ernstige ziekte.

Koningin Juliana volgde haar moeder in 1948 op en vierde Koninginnedag op haar eigen verjaardag; 30 april. De eerste keer was in 1949. Het werd een officiële vrije dag en groeide uit tot een nationale feestdag, die in het teken staat van saamhorigheid. Ook koningin Juliana deed mee: ze nam met haar familie op het bordes van Paleis Soestdijk een defilé af. Veel Nederlanders liepen langs het bordes, in een kilometerslange rij. Er werden bloemen en geschenken op de trappen gelegd. We konden het allemaal volgen, want vanaf midden jaren ’50 werd het op televisie uitgezonden. Wat genoten we van de ballorige prinsjes, voor wie zo’n dag natuurlijk veel te lang duurde.

Koningin Beatrix besloot bij haar aantreden als koningin, uit respect voor haar moeder maar ook vanwege de datum, Koninginnedag op 30 april te blijven vieren. Zij wilde geen defilé, maar ging naar de mensen toe. Samen met andere leden van de koninklijke familie werden jaarlijks een of twee gemeenten in het land bezocht om daar Koninginnedag te vieren.

Onder koning Willem-Alexander werd het weer anders: Koninginnedag werd Koningsdag en de datum verschoof drie dagen naar achteren. In een interview vlak voor zijn inauguratie zei – toen nog – Prins Willem-Alexander hierover: “Het had zeer voor de hand gelegen om 30 april te houden, omdat Amalia ook weer op 7 december jarig is.” Toch besloot hij het op zijn eigen verjaardag te doen. Zijn moeder hield vast aan 30 april omdat haar verjaardag valt op 31 januari en deze feestdag toch voornamelijk buiten wordt gevierd. Willem-Alexander, in datzelfde interview: “Als je zelf drie dagen voor zo’n dag jarig bent, vind ik het heel vreemd om dan niet je eigen verjaardag te kiezen en te zeggen: nou, wacht nog maar drie dagen en dan ga ik het officieel vieren.”

Koningsdag dus. Koning Willem-Alexander en zijn gezin, samen met andere leden van de koninklijke familie, bezoeken op die dag telkens een andere gemeente met een centrumfunctie in de regio. Amstelveen (en De Rijp), Dordrecht, Zwolle, Tilburg en Groningen zijn geweest; dit jaar is de middeleeuwse garnizoensstad Amersfoort aan de beurt. Vanaf het moment dat het bekend werd dat de koninklijke familie op deze feestdag naar Amersfoort zou komen, heerst er een vrolijke opwinding onder de bevolking.

Er is speciaal voor deze dag een ‘logo’ gemaakt met het thema: Wij, Amersfoort. De organisatoren verklaren dat als volgt: “Alle Nederlanders vieren feest op deze dag en voor ons is het een uitgelezen kans om aan Nederland en aan de wereld te laten zien hoe wij feest vieren. Op een manier die bij ons past: nuchter, toegankelijk en origineel. Alle mensen die in Amersfoort en de regio wonen, geven een gezicht aan dit feest: Wij, Amersfoort.” In de introductievideo wordt gezegd: “De meest gemiddelde stad van Nederland.” Maar inwoner Ibrahim weet het zeker: “De koning en de koningin gaan vast naar huis met een gevoel van: volgens mij wil ik in die stad gaan wonen!”

Dat belooft dus wat. De jarige Koning zal met zijn familie tussen 11 en 13 uur door Amersfoort wandelen. De route van 1.075 meter lang op de Kleine Haag bij de Mariënhof en eindigt op het Eemplein. Overal zijn evenementen georganiseerd en ontmoetingen te hebben, onder meer met de verhalenvertellers uit Amersfoort en de regiogemeenten. Duurzaamheid, kunst, muziek, sport, natuur, onderwijs, kinderen, ouderen, zieken, innovatie: elk thema komt zo ongeveer wel aan bod op die kilometer route. Niet heel gemiddeld dus, dat Amersfoort! Het bezoek op Koningsdag wordt door de NOS rechtstreeks op televisie uitgezonden. Ook andere zenders zullen aandacht besteden aan Koningsdag.